Istotnym elementem decydującym o zagrożeniach nadmiernym promieniowaniem UV są indywidualne cechy organizmu człowieka i upodobania korzystania z promieniowania słonecznego (w tym sposób ubierania i spędzania wolnego czasu).
„Bezpieczny” czas ekspozycji na promieniowanie UV zależy od karnacji skóry, im skóra ciemniejsza tym czas ekspozycji nie powodującej zmian patologicznych skóry jest dłuższy. Fitzpatrick (1988) zaproponował klasyfikację osób ze względu na reakcję na promieniowanie słoneczne tj. łatwość występowanie oparzeń i pojawienia się opalenizny. Wyodrębnił on 6 fototypów skorelowanych z ilością melaniny a zatem kolorem skóry. Fototyp I posiadają osoby z jasnym kolorem skóry, rudymi lub blond włosami i niebieskim zabarwieniem tęczówki – zawsze ulegają one poparzeniu słonecznemu i nigdy nie powinny się opalać. Z kolei fototyp VI cechuje osoby z ciemnobrązowym lub czarnym kolorem skóry, czarnymi włosami i ciemnobrązowym zabarwieniem tęczówki, które nie ulegają oparzeniom słonecznym. Im wyższy fototyp, tym wyższy jest maksymalny dozwolony poziom indywidualnej dawki rumieniowej tzw. Minimal Erythemal Dose (MED). Dla fototypu I MED wynosi około 100 J/m2 , a dla fototypu VI 1000 J/m2.

Cechy charakterystyczne dla poszczególnych fototypów skóry i reakcja na promieniowanie słoneczne

WHO opracowało scenariusze pobytu na wolnym powietrzu w zależności od indywidualnego fototypu i aktualnego indeksu UV. Jeżeli indeks UV jest w przedziale od 0 – 2, wtedy brak jest zagrożenia dla zdrowia. Zalecane jest tylko korzystanie z okularów słonecznych. Dla indeksu między 3 i 5, należy stosować krem z filtrem, unikać ekspozycji na bezpośrednie promienie Słońca i nosić nakrycie głowy. W południe należy przebywać w cieniu. Dla indeksu UV między 6 i 7 trzeba ograniczyć pobyt na dworze do 2 godzin przed i po południu. Zalecane ograniczenia w korzystaniu z nasłonecznienia mogą ograniczyć skórną syntezę witaminy D3 i przyczynić się do pogłębienia jej deficytu w organizmie człowieka. Według koncepcji WHO indeks UV służy do ograniczenia czasu pobytu na wolnym powietrzu w miejscach nasłonecznionych. Jedynie w sytuacji, gdy indeks UV jest poniżej 2 można opalać się bez ograniczeń. W naszych szerokościach geograficznych taki poziom natężenia UV występuje wcześnie rano i późnym wieczorem w przypadku bezchmurnych dni późną wiosną i latem lub przez cały dzień w warunkach silnego zachmurzenia.

Sprawdź, jak długo możesz się dziś opalać!

Tekst: Jakub Guzikowski, IGF PAN