Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization) od 1970 roku rejestrowany jest wzrost zachorowań na choroby skóry spowodowane nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV Słońca. Testy kliniczne wykazały, że nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV Słońca przyczynia się do nieodwracalnych, gwałtownych zmian skórnych, uszkodzeń oczu oraz systemu immunologicznego. Oceniono, że w ciągu roku około 60 000 ludzi rocznie umiera na choroby wywołane przez promieniowanie słoneczne. Śmierć 40 000 spowodowana jest czerniakiem złośliwym, a kolejnych 20 000 innymi odmianami raka skóry. Najbardziej zagrożeni nowotworami skóry, ze względu na jasną barwę skóry, są mieszkańcy Europy i Ameryki Północnej. W Afryce najczęstszymi powikłaniami związanymi z ekspozycją na promieniowanie UV są choroby oczu, a przede wszystkim katarakta.
Wyróżnia się cztery typy nowotworów skóry, a ich powstawanie jest ściśle związane ze zwiększoną ekspozycją na promieniowanie UV:

• Rak podstawnokomórkowy – najczęściej występujący i najwyższej dojrzałości histologicznej a zatem najmniej niebezpiecznym. Pozostawiony bez leczenia może ulec głębokiemu owrzodzeniu.
• Rogowacenie słoneczne – jest to stan przed rakowy lub stan raka przedinwazyjnego. Nie leczony może przejść w raka kolczystokomórkowego.
• Rak kolczystokomórkowy – występuje na odkrytej powierzchni ciała często poddawanej ekspozycji na Słońce. Podstawą leczenia jest chirurgiczne usunięcie nowotworu.
• Czerniak – jest występującym najrzadziej, a jednocześnie najbardziej niebezpiecznym nowotworem skóry. Pochodzący z komórek barwnikowych skóry, melanocytów, szybko ulega progresji i daje odlegle przerzuty. Czerniak wymaga natychmiastowego leczenia chirurgicznego.

Zgodnie z informacją uzyskaną z Ministerstwa Zdrowia zachorowalność na nowotwory skóry w Polsce jest dwukrotnie większa niż średnia w krajach Unii Europejskiej. Co roku czerniak wykrywany jest w Polsce u ponad 2,5 tysięcy osób. W znacznym stopniu na ten stan wpływa bagatelizowanie przez społeczeństwo negatywnych skutków nadmiernego opalania i ekspozycji na promieniowanie UV (www.mz.gow.pl). Całkowite ograniczenie ekspozycji na promieniowanie UV ma niekorzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu człowieka i może być przyczyną pogorszenia zdrowia zarówno fizycznego jak i psychicznego, co w konsekwencji może prowadzić do stanów depresyjnych.
Dlatego bardzo przydatne są scenariusze pobytu na wolnym powietrzu tak, aby uzyskać optymalną dawkę promieniowania o wybranej skuteczności biologicznej (np. syntezy witaminy D3, usuwania zmian łuszczycowych) w wyniku nasłonecznienia, nie narażając się jednocześnie na wystąpienie oparzeń skóry. Scenariusze powinny uwzględniać aktualne lub prognozowane warunki atmosferyczne decydujące o intensywności promieniowania UV jak i indywidualne cechy człowieka (m.in. fototyp skóry, wiek, stan zdrowia) i styl życia (sposób ubierania i spędzania wolnego czasu).
Na naszych stronach udostępniamy Państwu szereg prozdrowotnych scenariuszy optymalnego korzystania ze światła słonecznego w celu uzyskania wymaganej dawki biologicznie czynnego promieniowania słonecznego bez narażania się na nadmierne napromienienie.

Tekst: Jakub Guzikowski, IGF PAN